ตคฺคุณสํวิญฺญาโณยํ พหุพฺพีหิ ตสฺส ขุทฺทสิกฺขาสงฺขาตสฺส อญฺญปทตฺถสฺส โย คุโณ มาติกาสงฺขาตํ วิเสสนํ, ตสฺส อิธ วิญฺญายมานตฺตาฯ สุเขเนว หิ คหณํ สิยา มาติกานุสาเรน ตํ ตํ วินิจฺฉยํ โอโลเกนฺตานํ สํสยาปคมโตฯ

มาติกาวณฺณนา

(ข-ช) อิทานิ ‘‘สมาติก’’นฺติ วุตฺตตฺตา มาติกาปทานิ ตาว อุทฺทิสิตุํ ‘‘ปาราชิกา จ จตฺตาโร’’ติอาทิ อารทฺธํฯ เอตฺถาห – ตีสุ สิกฺขาสุ อธิสีลสิกฺขาว กสฺมา ปฐมํ วุตฺตาติ? สพฺพสิกฺขานํ มูลภูตตฺตาฯ ‘‘สีเล ปติฏฺฐาย นโร สปญฺโญ, จิตฺตํ ปญฺญญฺจ ภาวย’’นฺติ (สํ. นิ. 1.23; เปฏโก. 22; มิ. ป. 2.1.9) หิ วุตฺตํฯ ตตฺราปิ มหาสาวชฺชตฺตา มูลจฺเฉชฺชวเสน ปวตฺตนโต สพฺพปฐมํ ชานิตพฺพาติ ปาราชิกาว ปฐมํ วุตฺตาติ เวทิตพฺพํฯ มาติกาปทานํ ปน อตฺโถ ตสฺส ตสฺส มาติกาปทสฺส นิทฺเทสวเสเนว วิญฺญายตีติ น อิธ วิสุํ ทสฺสยิสฺสามฯ อวิญฺญายมานํ ปน ตตฺถ ตตฺเถว ปกาสยิสฺสามฯ

อิทานิ อุทฺทิฏฺฐปทานุกฺกเมน นิทฺเทสํ อารภนฺโต ‘‘ปาราชิกา จ จตฺตาโร’’ติ ปฐมํ มาติกาปทํ อุทฺธริฯ เอวมุปริปิฯ อิทานิ ปาราชิกาโย อุทฺทิสิตฺวา อุทฺทิฏฺฐปทานุกฺกเมน นิทฺเทสํ อารภนฺโต ‘‘ครุกา นวา’’ติ ทุติยํ ปทํ อุทฺธรีติอาทินา ยถาโยคํ วตฺตพฺพํฯ ตตฺถ สิกฺขาปทํ อติกฺกมิตฺวา อาปตฺติํ อาปนฺนา ปุคฺคลา ตาย ปราชยนฺตีติ ปราชิยาฯ เตเยว ปาราชิกา อุปสคฺคสฺส วุทฺธิํ กตฺวา ย-การสฺส ก-การกรเณนฯ เต ปน คณนปริจฺเฉทวเสน จตฺตาโรติ อตฺโถฯ